یک کشف جالب درباره شکل‌گیری راه شیری | نقش کهکشان‌های عدسی در شکل‌گیری کهکشان‌های مارپیچ
تاریخ انتشار: ۱۹ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۲۳۷۳۲
به گزارش همشهری آنلاین و به نقل از ساینس نیوز، کهکشان‌های عدسی شکل مانند «مسیه ۱۰۲» که به نام کهکشان دوکی نیز شناخته می‌شود، می‌توانند بینش جدیدی در مورد چگونگی شکل‌گیری کهکشان‌ها به اشکال مختلف ارائه دهند.
تصور می‌شود که کهکشان‌های مارپیچی مانند کهکشان راه شیری در طول عمر بسیار طولانی خود از کهکشان‌های عدسی‌شکل به کهکشان‌های بیضوی تبدیل می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کریستوفر کنسلیس، ستاره‌شناس از دانشگاه منچستر در انگلستان می‌گوید: «عدسی‌شکل‌ها همیشه به نوعی فرزندخوانده رهاشده مورفولوژی کهکشان بوده‌اند. اما این مقاله آنها را به عنوان جنبه اصلی تغییر کهکشان‌ها مورد توجه قرار می‌دهد.»
این کهکشان‌ها عدسی‌شکل خوانده می‌شوند، چون وقتی به هاله ستارگانشان نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که درست شبیه به عدس در وسط برآمده و در طرفین نازک هستند. این کهکشان‌ها ترکیب گیج‌کننده‌ای از ویژگی‌ها را دارند و همین جایگاه فرضی آنها در میانه توالی‌های تکاملی کهکشان‌ها را مشکوک می‌کند.
کنسلیس می گوید: «ما مدتی است که می‌دانیم این فرض تقریبا نادرست است. به خصوص اینکه عدسی‌شکل ها، با وجود دیسک‌های مارپیچ مانندشان، گاز زیادی ندارند، که مانع از تولید ستاره‌های جدید می‌شود، گیج‌کننده است. کهکشان‌های مارپیچی دارای گازهای ستاره‌ساز زیادی هستند و دانشمندان مطمئن نیستند که چرا کهکشان‌های عدسی این گازها را ندارند.
گراهام، از دانشگاه فناوری سوئینبرن در هاثورن استرالیا، با در نظر گرفتن سیاهچاله‌ها، سرنخ‌های جدیدی از این رمز و راز تکامل کهکشان‌ها پیدا کرد. اکثر کهکشان‌ها دارای یک سیاهچاله بسیار پرجرم در مرکز خود هستند و زمانی که کهکشان‌ها با هم ادغام می‌شوند، سیاهچاله‌ها هم ادغام می‌شوند. این باعث می‌شود که جرم سیاهچاله یک کهکشان به نوعی رکوردی از برخوردهای گذشته آن باشد. اگر یک کهکشان با بلعیدن همسایگان خود به جای بلعیدن گازهای اطراف بزرگ شود، سیاهچاله آن باید نسبت به انبوهی از ستارگان که آن را احاطه کرده‌اند، سنگین باشد.
گراهام با استفاده از تصاویر تلسکوپ فضایی هابل و اسپیتزر، سیاهچاله و جرم ستاره‌ای حدود ۱۰۰ کهکشان مجاور را مقایسه کرد. برای کهکشان‌های هم‌شکل، او مشاهده کرد که جرم سیاهچاله و جرم ستاره‌ای به روشی قابل پیش‌بینی به هم مرتبطند ولی این در کهکشان‌های عدسی‌شکل صادق نیست.
وقتی گراهام نگاه دقیق‌تری به عدسی‌ها انداخت، متوجه شد که آنها در واقع دو گروه مجزا هستند که در کنار هم قرار گرفته‌اند: آن‌هایی که غبار بین‌ستاره‌ای زیادی دارند و آن‌هایی که ندارند. این تقسیم بندی، که او قبلا در اعلامیه ماه مه انجمن سلطنتی نجوم گزارش کرده بود، می‌توانست یک تفاوت زیبایی‌شناختی سطحی باشد، اما جرم سیاهچاله‌های کهکشان چیز دیگری را نشان می‌دهد.
عدسی‌های فقیر و غنی از غبار روابط کاملا متفاوتی بین توده‌های سیاهچاله و توده‌های ستاره‌ای خود دارند، که تاریخ‌های متفاوتی را نشان می‌دهد و رفتار ظاهرا پراکنده کهکشان‌های عدسی‌شکل را توضیح می‌دهد. کهکشان‌های غبارآلود تمایل دارند سیاهچاله‌های بسیار پرجرم‌تری نسبت به سیاه‌چاله‌هایی داشته باشند که هم در مارپیچ‌ها و هم در عدسی‌های فقیر از غبار یافت می‌شوند. عدسی‌های فقیر از گرد و غبار معمولا جرم سیاهچاله و جرم ستاره‌ای کمتری دارند.
این امر باعث شد که گراهام به این نتیجه برسد که کهکشان های مارپیچی در واقع بین دو نوع عدسی شکل هستند. تحلیل جدید او نشان می‌دهد که عدسی‌های فقیر از غبار پس از گرفتن «کهکشان‌های ماهواره‌ای» کوچک و دیگر ادغام‌های جزئی - که توده‌های سیاه‌چاله‌هایشان را بالا می‌برند - و گازهای مجاور را جمع‌آوری می‌کنند، تبدیل به مارپیچ می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
سیارک‌هایی در مسیر زمین | دسته‌بندی و شانس برخورد با ما چگونه است؟او می‌گوید که وقتی مارپیچ‌ها با دیگر کهکشان‌ها برخورد می‌کنند، تبدیل به عدسی‌های غنی از غبار می‌شوند. در واقع، هر عدسی غنی از غبار در مجموعه داده‌های او قبلا به‌عنوان بقایای ادغام کهکشان‌های مارپیچی شناخته می‌شد. برخورد بین این عدسی‌های غنی از غبار کافی است تا در نهایت دیسک‌های ستاره‌ای کهکشان‌ها را فرسایش داده و غبار آنها را از بین ببرد و کهکشان‌های بیضی شکلی ایجاد کند.
کنسلیس می‌گوید سیاهچاله‌ها ردیاب خوبی از تکامل کهکشان‌ها هستند، اما یافته جدید می‌تواند بحث برانگیز باشد. او می‌گوید کهکشان‌های عدسی‌شکل در جهان نزدیکتر، معمولا چنان سبک وزن هستند که برای تشکیل یک کهکشان مارپیچی بزرگ نیاز به ادغام ده‌ها یا حتی صدها باره دارندکه بسیار بیشتر از میانگین مورد انتظار در حدود سه تا بیش از ۱۰ میلیارد سال است.
اما به گفته او ممکن است همه چیز در جهان اولیه متفاوت بوده باشد. در جهان اولیه شاید عدسی‌شکل‌های حجیم‌تری وجود داشته است. فهمیدن این امر شاید با تلسکوپ فضایی جیمز وب امکان‌پذیر باشد. اگر بتوانیم به جهان دورتر نگاه کنیم، می‌توانیم برخی از این کهکشان‌ها را در اولین شکل‌گیری یا زمانی که در حال تکامل هستند، ببینیم.
کد خبر 779098 منبع: همشهری آنلاین برچسب‌ها كهكشان راه شيرى نجوم - سیاره - ستاره فضامنبع: همشهری آنلاین
کلیدواژه: نجوم سیاره ستاره فضا کهکشان های عدسی شکل کهکشان های مارپیچی کهکشان های مارپیچ سیاهچاله ها نشان می دهد کهکشان ها ستاره ای شکل گیری عدسی ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.hamshahrionline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «همشهری آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۲۳۷۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خطر ریزگرد‌های قم بیخ گوش تهران
مدیر کل منابع طبیعی استان قم گفت: یکی از علل اصلی پدیده گرد و غبار در قم وجود بیابان‌هاست که تبدیل به کانون‌های ایجاد ریزگردها شده و اگر زود برطرف نشود فراتر از قم رفته و پایتخت را هم دربر می‌گیرد.
محمد شعاعی در گفت‌وگو با تسنیم در قم در رابطه با معضل حل نشده گرد و غبار در استان گفت: مهم‌ترین مسئله‌ای که در سال‌های اخیر با آن درگیر هستیم موضوع گسترش بیابان، فرسایش خاک و گرد و غبار است که زندگی مردم و شهروندان قم را دچار اختلال کرده است.
وی افزود: از نظر آماری بیش از 84 درصد از مدیریت عرصه‌های استان در اختیار منابع طبیعی است که معمولا در 4 محور حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری تعریف شده و موضوع پدیده گرد و غبار گره خورده به بحث بیابان، که تقریبا حدود 20 درصد یعنی 200 هزار هکتار عرصه‌های بیابانی داریم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم با بیان اینکه 300 هزار هکتار از مساحت قم مستعد تولید گردوخاک است، گفت: حدود 105 هزار هکتار از عرصه‌های بیابانی قم عرصه‌هایی هستند که تبدیل به کانون‌های ایجاد گرد و غبار شده است.
بیشتر بخوانید
احتمال تبدیل دریاچه نمک قم به کانون جدید گردوغبار کشور
وی خاطرنشان کرد: گردوغبار و ریزگردها در سال‌های اخیر برای قم یک معضل شده و اگر این معضل زود برطرف نشود فراتر از استان خواهد رفت و حتی می‌تواند پایتخت را هم در بر بگیرد.
شعاعی، تاریخچه آغاز بحث بیابان‌زدایی در استان قم را از سال 1349 دانست و در این راستا عنوان کرد: با توجه به اعتبارات تخصیص یافته، کارهای زیادی انجام شده و از سال 1349 که طرح مقابله با بیابان آغاز شده، کارهایی صورت گرفته اما متأسفانه سرعت بیابانی‌شدن از سرعت عملیات بیشتر بوده است.
وی تصریح کرد: علل مختلفی زمینه‌ساز این امر شده، که یکی از آن بحث‌های طبیعی چون؛ اقلیم، گرم شدن زمین و چیزهایی که در طبیعت اتفاق می‌افتد؛ مانند دخالت‌های بشری و ... و همچنین بحث قطع حق آبه های زیست محیطی که شاید بیشترین ضربه را وارد کرده، به طور مثال منطقه شرق قم زمانی چراگاه دام‌ها بوده که اکنون تبدیل به بیابان شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان قم درباره احیای عرصه‌های بیابانی استان عنوان کرد: حدود 15 هزار هکتار مناطق بیابانی از سال 1349 تاکنون در مناطق مختلف احیا شده، که نمونه شاخص آن، منطقه کوه نمک در مسیر قم_ جعفریه است که کانون ایجاد ریزگردها بوده و از سال 70 مهار و تقویت شده است.
شعاعی تصریح کرد: چهار کانون مولد این ریزگردها در استان شامل حسین آباد میش مست، مسیله، قم و کوه نمک را داریم که باید تدابیری ویژه و فوری برای کنترل و جلوگیری و مهار آن در نظر گرفته شود.
شعاعی خاطر نشان کرد: در بحث احیا، طبق آیین‌نامه مبارزه با پدیده گرد و غبار، 14 دستگاه متولی مبارزه با گرد و غبار هستند که باید همه پای کار بیایند، طرحی که پیگیر آن در استانداری و سازمان مدیریت هستیم، این کار را باید در سطح ملی و به عنوان ابر پروژه معرفی کنیم، چون اگر زود به داد آن نرسیم استان‌های همجوار از جمله تهران را هم درگیر خواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، محمدحسین بازگیر مدیرکل محیط زیست استان قم نیز با بیان اینکه اکوسیستم دریاچه نمک قم به شدت شکننده شده است، گفت: ستاد ملی مدیریت گردوغبار کشور اعلام کرده اگر دریاچه نمک آسیب ببیند، فلات بخش مرکزی نیز آسیب خواهد دید و کانون گردوغبار و ریزگردها در منطقه فعال خواهد شد.
به گفته بازگیر دریاچه نمک، یکی از فرصت‌های خوب استان قم است که بین سه استان قم، اصفهان و سمنان قرار گرفته و وسعتی حدود 200 هزار هکتار دارد و از دشت مسیله پشتیبانی می‌کند و خوشبختانه هنوز به وضعیتی که گرد و غبار و ریزگرد ایجاد کند نرسیده است.
مدیرکل محیط‌زیست استان قم با بیان اینکه متأسفانه به دلیل قطع حقابه ها و خشکسالی گسترده، اکوسیستم این منطقه به شدت شکننده شده است، گفت: متأسفانه کم کم با تهدید این فرصت گرانبها روبه‌رو می‌شویم و حق آبه هایی که باید به تالاب‌های اقماری دریاچه، مثل؛ تالاب مُرّه، تالاب حوض سلطان، تالاب بند علی خان در استان تهران و ... برسد، نرسیده و رودخانه‌ها، ورودی و آوردهای گذشته را ندارد، در بالادست، هم سدهای زیادی و هم برداشت‌های زیادی داشتیم.
وی تصریح کرد: لازمه مدیریت و ساماندهی آن کارهای فرااستانی است که در سفر قبلی رئیس جمهور به استان قم، موضوع دریاچه نمک در یک کارگروه ملی به تصویب رسید و بیش از یک سال کار انجام شد و یک برنامه جامعی برای مدیریت این حوزه تهیه و با دستگاه‌های مختلفی که مرتبط با این حوزه اند، همچون وزارت کشور، وزارت نیرو و جهاد کشاورزی، وزارت صمت و ... تبادل اطلاعات صورت گرفت و در این راستا طرحی نوشته شد که در ششمین جلسه ستاد ملی تالاب های کشور به تصویب رسید.
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: توفان بیش از ۲ هزار نفر را در سیستان و بلوچستان راهی بیمارستان کرد مدارس ابتدایی بخش مرکزی سرخس به دلیل هجوم ریزگردها فردا تعطیل است کارشناس محیط زیست: باید سبک زندگی خود را تغییر دهیم وگرنه باید برای شرایط وخیم تر مانند اصفهان و سمنان و یزد آماده شویم
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان می‌شوند